donderdag 31 oktober 2013

Donderdag 24 oktober: opwinding en burlende herten in de AWD

Nu ik dit schrijf op de laatste dag van oktober, hebben we de eerste herfststormen (maandag 28-10) achter de rug. Herfststormen met zware windstoten, top in de statistieken, en dat met bomen nog vol in het blad door de zachte temperaturen. Daardoor veel schade, letsel en zelfs twee doden te betreuren in Nederland.
Maar de vorige week kunnen we als een prachtige en bijna warme herfstvakantieweek in de annalen bijschrijven. Houdt ons dan maar eens binnen op zo'n dag. Tegen de middag gingen we donderdags naar Panneland.
We waren natuurlijk niet de enigen! Maar ondanks de vele mensen en rennende kinderen, stuitten we al snel na de ingang op een paar herten met enkele hinden, die weliswaar op hun hoede waren en wat gespannen heen en weer liepen, maar zich toch weinig gelegen lieten liggen aan de belangstellenden. Verderop kwamen we nog een mannetje tegen. De heren knorden wat, maar hadden toch vooral belangstelling voor het groene gras.


Aan de andere kant van de omheining bij het Zandgat troffen we een flinke bok samen met een hinde en een spitser aan, grazend. Alsof wij zijn rivalen waren, begon het hert te burlen. Dat nam niet weg dat de dame rustig de benen nam en hij het nakijken had. Veel moeite deed hij niet voor haar. Een beetje landerig stond hij erbij en keek haar na. Zijn blik voor mij voelde verwijtend.




Sorry jongen. Maar hoe omzichtig we ook deden: overal liepen we de herten bijna tegen het lijf.  Een klein stukje verder trok een roedel met hindes, kalveren en jonge mannetjes de aandacht, alleen al door het voortdurend blaten (is dit de juiste term voor deze dieren?) van de kleintjes en er heerste een wat nerveuze sfeer bovenop het duintje. Er liepen veel groepjes mensen, iedereen natuurlijk gewapend met camera, maar dat was niet het enige. Een jong mannetje manifesteerde zich nogal en rende opgewonden weg.



Een andere jongeling daalde eveneens af en trof een leeftijdgenoot bij een omgevallen boom, waarbij ze elkaar maar eens nieuwsgierig opnamen.


Spanning en nerveus heen en weer geloop, gemekker en ineens vloog de hele club het veld in. En daar aan de overkant verzamelden ze zich weer bij wat bosjes en daar zagen we tenslotte de grote man, die we af en toe al gehoord hadden.



Maar links liep nog een groepje en ook daar gaf een stoere vent luidkeels blijk van zijn aanwezigheid.
Rechts stapte er manmoedig op af, links zou hem wel eens laten zien wie de baas was.... dachten wij....


hoopten we......maar uiteindelijk draaiden ze een keer om elkaar heen, namen een achteloze hap gras en keerden ieder naar hun roedel terug.


Daarmee was de rust niet weergekeerd en het pleit nog niet beslecht. Links stapte burlend en geuren vangend op zijn dames af, maar die moesten er op dat moment niets van hebben en renden naar de rand van het veld. Hij erachteraan om ze weer op te halen.


Misschien had hij dan wel niet het gewenste effect op zijn eigen dames, enkele hindes ter rechterzijde waren blijkbaar wel onder de indruk van zijn verschijning en terwijl deze man even rustig stond te eten, staken zij het veld over naar de andere partij.



Links liet zich steeds goed horen. Rechts liet inmiddels in de bosjes zijn geursporen achter. Wij waren het veld gedeeltelijk overgestoken en "verschuilden" ons - nog op behoorlijke afstand - achter een bosje, maar hij had ons in de gaten.




Een van de rechter jongemannen oefende met zijn gewei op de duindoorn. Het lijkt een gevecht, maar op deze wijze worden ook geurvlaggen uitgezet.


Even met de tong geuren vangen - mag nog wel wat bij - dan toch nog maar een keer goed schrap zetten.


Links was ondertussen met een omtrekkende beweging langs de achterste rand van het veld genaderd.
De rechter kudde trok steeds verder naar rechts met af en toe een knor van de bok, links volgde, voerde de opwinding op en zette de vaart erin. Wij volgden voorzichtig via het paardenpad aan de rand van het bos.





Plotsklaps kwamen als vanuit de grond opgerezen nog twee bokken tevoorschijn die er als een speer vandoor gingen.
Kortom, het was een levendige bedoening en er bleef steeds beweging in de groepen zitten zonder dat het tot verder spektakel leidde. Wij hebben ons toen verder teruggetrokken om nog een stuk verder te wandelen.



Op de Kippendellen hebben we voor het binnenpad gekozen. Hier kwamen we nog maar enkele mensen tegen. Al snel stuitten we daar op een een roedel kalveren met een spitser en 3 jonge mannetjes, prachtig op het duin. We zagen geen hinden bij dit groepje, maar hoorden wel aan verschillende kanten burlen.


De jonge dieren vertrouwden ons niet en gingen een stuk verderop.


En daar links, op afstand stond een imposant mannetje, met twee hindes die hij snel volgde toen ze zich terugtrokken.




Terwijl wij ons pad vervolgden, dook er weer een ander hert uit de bosjes waarop de kudde het op een lopen zette. Hij twijfelde even en ging er in draf achteraan.




Maar dat was nog niet alles, want het geknor, gestamp en geraas in de dichte bosjes vlak naast het pad waar wij stonden liet niets te raden over, al duurde het even voor we de veroorzaker van dit alles konden ontwaren. Met luid gekraak stormde hij tenslotte de bosjes uit en het duin op en tenslotte achter de rest aan. Daar waren intussen ook verschillende stellen hindes aan voorafgegaan, waarvan er ongetwijfeld enkele bij de roedel jonge dieren hoorden, maar wie en welke precies...? Het lijkt mij dat alle kaarten nog niet waren geschud, maar dat hebben wij niet meer meegekregen. Waar de "lek"plaatsen precies zijn, weten we niet.



Ha, daar heeft zich nog wat verstopt.




Even de rust van libellen, die zijn er ook nog. En dan terug naar Panneland, maar daar in het Oosterveld ging het er kalm aan toe. 




Hij lijkt moe en er zijn geen andere herten in de directe omgeving. Dus kalm aan maar.

Wij hebben genoten van deze middag, de eerste keer dat we de damherten zo bezig hebben gezien en ik vond het gedrag van de dieren, de samenstelling van de groepen en hoe ze op elkaar reageren, de spanning die dit met zich teweeg bracht, fascinerend. Die sfeer heb ik een beetje in beeld geprobeerd te brengen. Daardoor is het is een lang verslag geworden met veel foto's, die niet eens bijzonder zijn. Maar ik geniet in ieder geval nog na.

maandag 28 oktober 2013

Herfst in de bossen van Montferland


Na een nacht van regen was het aanvankelijk zwaar bewolkt, maar toen we de ochtend van 23 oktober eenmaal in het bos van Montferland wandelden, brak de zon eerst moeizaam maar daarna steeds vaker door. Dan stond het bos in vuur en vlam en kleurde zelfs de bodem warm.


Het is een afwisselend bos van beuken, berken, verschillende eiken, hier en daar tamme kastanjes, percelen met larix en dennen. Een rijke onderbegroeiïng van struiken als kardinaalsmuts, van bosbessen en veel varens, mossen en bramen en daartussen heel veel omgevallen bomen en oud hout. Alleen al die vele rottende houtresten vormden een ideale voedingsbodem voor talloze verschillende schimmels en zwammen, van kruiperige witte laagjes tot fel oranje opstekende koraalzwammetjes, van fragiel gesteelde hoedjes tot robuuste berkenzwammen.




 




En dan opnieuw de overdaad: waar je ook liep en waar je ook keek: het kon niet op. Boven Goudvliesbundelzwammen (?) De honingzwammen vormen maar een deel van de enorme bossen - hoog op hun pootjes - die deze boomstam bevolkten.




Ik heb wel veel, maar vrij snel gefotografeerd. Rob heeft evengoed engelengeduld gehad en liep maar rustig door om ergens op een kruispunt op een boomstammetje te gaan zitten wachten tot ik weer eens kwam aanzetten.


Sommige paddenstoelen kun je bijna niet missen, door hun formaat, door hun kloeke of opvallende verschijningsvorm, door hun kleur of net opgelicht, gevangen in een zonnestraal.









Verschillende stoere Boleten, van klein tot groot






Rob ontdekte tussen het beukenblad, hoog opgericht, een Stinkzwam. Aaskevers en vliegen likken de groenige sporenlaag van de hoed van een verse stinkzwam en zorgen op die manier voor verspreiding van de sporen. Er kwamen nog steeds vliegen op deze stinkzwam af, maar hij stond al helemaal schoon en opvallend wit afgetekend te midden van een zee van bruin beukenblad.










Kleine en Gele Aardappelbovisten, giftig.
 



Een groepje rodekool zwammetjes (Amethistzwam) stak met hun fijne paarse kleuren boven het reeds verterende beukenblad uit, vlak naast het pad en goed in het zicht.


Maar waar zo'n frutseltje zich als eenling door dikke lagen beukenblad heeft geworsteld, zou je hem toch snel over het hoofd zien.




Een Broze Russula (R. fragilis) piepte ook bijna onopgemerkt tussen het blad door, kleiner en fragieler dan andere russula soorten. Onder vermoedelijk een Duivelsbrood Russula met een steviger postuur.



Bruin tussen bruin




Sparrarsis Crispa: het is wel duidelijk waaraan hij de naam Grote Sponszwam dankt. Flinke omvang (veel meer dan je met twee handen kunt omvatten) en niet over het hoofd te zien. Het zijn parasieten die op wortels van naaldbomen leven (zanderige gronden).



Donkere luchten en zonneschijn. Later bij Doetinchem was dat in combinatie met een plaatselijke regenbui goed voor een prachtige regenboog. Een waardige afsluiting van een prachtige herfstdag.